Το σπήλαιο που βρίσκεται στο δεύτερο λιμανάκι της Βουλιαγμένης αποτέλεσε πόλο έλξης για δύτες και ερευνητές
Στο δεύτερο λιμανάκι της Βουλιαγμένης, γνωστό και ως «κόλπος του βουτηχτή» βρίσκεται ένα υποθαλάσσιο πηγάδι. Το συνοδεύουν θρύλοι, αλλά και ριψοκίνδυνες εξερευνήσεις όπου χάθηκαν αρκετοί δύτες.
Πρόκειται για μια κατακόρυφη τομή στον πυθμένα του κόλπου, η οποία καταλήγει στην είσοδο ενός πολυδαίδαλου υποβρύχιου σπηλαίου. Το τέλος του δεν έχει ανακαλυφθεί ακόμα ενώ μέχρι σήμερα έχει εξερευνηθεί σε μήκος 3.123 μέτρων.
Για πρώτη φορά στην ιστορία, η καταδυτική ομάδα του Αντώνη Γράφα κατάφερε να φτάσει πέρα από το χαρτογραφημένο τμήμα του σπηλαίου.
Πραγματοποίησαν μια ιδιαίτερα ριψοκίνδυνη αποστολή, δεδομένου ότι αρκετοί από τους δύτες που προσπάθησαν να ερευνήσουν το σημείο, πνίγηκαν.Οι περιγραφές των δυτών είναι καθηλωτικές.
Οι δύτες είναι έρμαια της δίνης
Με σημείο αναφοράς τον χάρτη, που είχε προκύψει από τις αποστολές του Σπηλαιολογικού Ελληνικού Εξερευνητικού Ομίλου (ΣΠ.ΕΛ.Ε.Ο), η καταδυτική ομάδα του Αντώνη Γράφα ξεκίνησε να οργανώνει τη δική της αποστολή στο «Πηγάδι της Βουλιαγμένης», με σκοπό την κινηματογράφηση και εξερεύνηση του υποβρύχιου σπηλαίου.
Αρχικά, οι δύτες ένωσαν σχοινιά 30-40 μέτρων, προκειμένου να καλύψουν με ασφάλεια όλο το μήκος του μέχρι σήμερα γνωστού σπηλαίου.
Μετά από διαδοχικές αποστολές, οι δύτες απέκτησαν πιο σαφή εικόνα για τις απαιτήσεις της υποθαλάσσιας διαδρομής. Όπως το απαραίτητο απόθεμα αέρα, τη δαπάνη ενέργειας και του ειδικού εξοπλισμού που απαιτούνταν για την έξοδο.
Έτσι, κατάφεραν να απλώσουν σχοινιά, σε απόσταση 145 μέτρων από την είσοδό του.
Το σπήλαιο παρουσιάζει το παράδοξο της διαρκούς εισροής υδάτων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα στο πρωτεύον στόμιό του η ροή να είναι σχεδόν ανεπαίσθητη. Γι’ αυτό τη δεκαετία του 1980, το λιμενικό είχε τοποθετήσει κάγκελα, για να σηματοδοτεί τον επικείμενο κίνδυνο.
Πλησιάζοντας, όμως, την ουσιαστική είσοδο του σπηλαίου, η οποία είναι μικρότερη σε διαστάσεις, με μόλις 1 μέτρο ύψος και 1,5μ. πλάτος, όπου δεν περνά ούτε το φως του ήλιου, η ροή γίνεται πολύ δυνατή και τυρβώδης.
Χαρακτηριστικό της έντασης της εισροής είναι πως ακόμα και οι φυσαλίδες από την εκπνοή των δυτών παρασύρονται στα έγκατα του σπηλαίου αντί να ταξιδεύουν προς την επιφάνεια.
Οι δύτες είναι έρμαια της δύναμης του σπηλαίου για σχεδόν 2 μέτρα από την είσοδο, όπου δημιουργείται μια μεγάλη στρογγυλή αίθουσα και η εισροή μειώνεται προοδευτικά.
Στο αχαρτογράφητο σημείο
Αφού κατάφεραν να περάσουν το ριψοκίνδυνο σημείο, οι δύτες συνέχισαν, καταλήγοντας πέρα από το, μέχρι σήμερα, χαρτογραφημένο σημείο του σπηλαίου. Εκεί, ανακάλυψαν δύο κατακόρυφες τομές που αναπτύσσονται προς την επιφάνεια. Τις «Καμινάδες», όπως τις ονόμασαν αργότερα.
Στα 120 μέτρα, περίπου, από την είσοδο του σπηλαίου, υπάρχει ένα δεύτερο «στένεμα», όπου η ροή προς τα μέσα αυξάνεται και το σπήλαιο γίνεται ρηγματώδες. Το βάθος του ρήγματος αγγίζει τα 40 μέτρα ενώ πέρα από αυτό το σημείο το περιβάλλον αλλάζει ριζικά.
Ο βυθός γίνεται αμμώδης και το βυθόμετρο δείχνει πλέον 44-45 μέτρα. Εκεί αναπτύσσεται η μεγάλη αίθουσα, όπου οι φακοί των δυτών αδυνατούν να προσδιορίσουν τις διαστάσεις της και ο βυθός παρουσιάζει έντονη κλίση και βαθαίνει αισθητά.
Στα 45 μέτρα βάθος είναι και το τελευταίο σημείο που κατάφερε να φτάσει η καταδυτική ομάδα. Το σπήλαιο συνεχίζει προς άγνωστη μέχρι τώρα κατεύθυνση.
Μετά την επιτυχή ολοκλήρωση της αποστολής και της κινηματογράφησής της, η ομάδα του Αντώνη Γράφα, δήλωσε στην ιστοσελίδα της:
«Η κατάδυση στο Πηγάδι, αποτελεί για εμάς, ως ομάδα, μια από τις δυσκολότερες καταδύσεις, σε σωματικό και ψυχολογικό επίπεδο. Προσπαθήσαμε στο μέτρο των δυνατοτήτων μας, να κινηματογραφήσουμε με τον καλύτερο τρόπο και να αποδώσουμε τη μορφή, τις συνθήκες και τα χαρακτηριστικά αυτού του επικίνδυνου σπηλαίου.
Δεν συμβουλεύουμε ή παροτρύνουμε κανέναν να εισέλθει στο σπήλαιο και ο καθένας φέρει την ατομική ευθύνη των καταδυτικών του επιλογών.
Από πλευράς μας, ήταν μια πολύ δυνατή εμπειρία όπου δοκιμάστηκαν τα όρια και οι αντοχές μας, αλλά έχοντας ολοκληρώσει το έργο μας, σίγουρα το κλειστό σπήλαιο του Πηγαδιού είναι ένα μέρος, στο οποίο θα ξανά ταξιδέψουμε μόνο μέσω του βίντεό μας και αυτό συμβουλεύουμε να κάνουν και οι θεατές μας».
Στο σπήλαιο διείσδυσαν οι δύτες: Λευτέρης Κουταλάς 140μ ( μεγάλη αίθουσα), Αντώνης Γράφας 130μ (ρήγμα) και Ερρίκος Κρανιδιώτης 70μ (σκαλοπάτια).
Το ντοκιμαντέρ που ακολουθεί είναι προϊόν συλλογικής προσπάθειας έμπειρων σπηλαιοδυτών κινηματογραφιστών και πολυπληθούς ομάδας υποστήριξης:
Η εξαφάνιση 3 Αμερικανών αυτοδυτών
Στα μέσα της δεκαετίας του 1970, δύο Αμερικανοί στρατιωτικοί, οι οποίοι υπηρετούσαν στην τότε αμερικανική βάση του Ελληνικού, επιχείρησαν κατάδυση και εξερεύνηση του υποθαλάσσιου τούνελ. Παρά τις επίμονες προσπάθειες Αμερικανών και Ελλήνων βατραχανθρώπων, δεν εντοπίστηκαν και χαρακτηρίστηκαν αγνοούμενοι.
Οι αγνοούμενοι ήταν οι: λοχίας Ντόναλντ Μίσαντ, ο σμηνίτης Μαρκ Γκράνφορντ, 21 ετών και η αδελφή του Τζόαν Γκράνφορντ, 20 ετών.
Στις 5 Νοεμβρίου του 1978, οργανώθηκε ειδική επιστολή με τη συμμετοχή 30 εθελοντών δυτών ενώ τον Απρίλιο του 1989 μέλη του Σπηλαιολογικού Ελληνικού Εξερευνητικού Ομίλου (ΣΠ.ΕΛ.Ε.Ο.) επιχείρησαν σειρά καταδύσεων για την ανεύρεση των χαμένων ανθρώπων.
Εκτός από την χαρτογράφηση του υποβρυχίου σπηλαίου, κατάφεραν να βρουν τους σκελετούς των Αμερικανών δυτών, μέσα στις φόρμες και τον εξοπλισμό τους, σφηνωμένους σε σχισμές του τούνελ σε διαφορετικά σημεία. Η πρώτη σωρός εντοπίσθηκε στα 50 μέτρα από την είσοδο και η δεύτερη στα 70 μέτρα.
Η φιάλη ήταν καλυμμένη με όστρακα και μέσα υπήρχε αέρας. Κάτι που μαρτυρά ότι ο κάτοχός της έχασε τη ζωή του πριν εξαντληθεί ο αέρας, ενδεχομένως και από αίτια διαφορετικά του πνιγμού.
Στη συνέντευξη που παραχώρησε ο γνωστός κινηματογραφιστής Αλέξης Παπαδόπουλος, στην καταδυτική ομάδα του Αντώνη Γράφα, εικάζει πως οι δύτες παρασύρθηκαν από κατακρήμνιση της εισόδου του σπηλαίου, η οποία δεχόταν τρομακτικές πιέσεις από το βάρος του νερού αλλά παράλληλα ασθενούσε από τη συνεχή τριβή των τοιχωμάτων του.
Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε ο κινηματογραφιστής, δημιουργήθηκε ισχυρό βεντούρι (σ.σ είναι το φυσικό φαινόμενο της μείωση της πίεσης ενός ρευστού η οποία προκαλείται από την διέλευση του ρευστού μέσω ενός περιορισμένου τμήματος ενός σωλήνα) και παρέσυρε τους δύτες στο εσωτερικό ενώ θεωρεί πως η πιθανότητα αυτή ενισχύεται και από το γεγονός ότι η φιάλη βρέθηκε να έχει αχρησιμοποίητο αέρα μέσα της.
«Το δόντι του Διαβόλου»
Στις 18 Νοεμβρίου του 1990, σε μια ανεπίσημη αποστολή για ανάσυρση του πτώματος ενός από τους Αμερικανούς, έχασε τη ζωή του ο δύτης Παναγιώτης Τζωρτζάτος, ανεβάζοντας τον απολογισμό των νεκρών στο σημείο. Την ίδια μέρα ανασύρθηκε από τα μέλη της ομάδας του.
Σε συνέντευξη που παραχώρησε, στην ομάδα του Αντώνη Γράφα, ο πρόεδρος του Πανελλήνιου Συνδέσμου Βατραχανθρώπων και πλωτάρχης των ΟΥΚ εν αποστρατεία, Κώστας Λαζανάς, ανέφερε πως, το 2006, με δική του πρωτοβουλία και δύο ακόμα δυτών, ξεκίνησαν προσπάθειες για την ανάσυρση των πτωμάτων παρουσία εκπροσώπου από την Αμερικανική πρεσβεία.
Η επιχείρηση στέφθηκε με επιτυχία και η Αμερικανική Κυβέρνηση τους τίμησε με αναμνηστική πλακέτα για την ανάσυρση των δύο εκ των 3 λειψάνων.