Η μόδα των τεχνητών νησιών

Τάσος Σαραντής

Νέα τεχνητά νησιά χτίζονται με πρωτοφανή ρυθμό για να προσελκύσουν τους πλούσιους, την ίδια στιγμή που πολλά νησιά εξαφανίζονται ή κατακερματίζονται λόγω της ανόδου της στάθμης της θάλασσας. Πρόκειται για ένα παράξενο πλανητικό θέαμα, που δημιουργεί έναν διαρκώς μεταβαλλόμενο χάρτη με τον οποίο ακόμη και το Google Earth παλεύει να συμβαδίσει.

Το διάσημο Palm Jumeirah του Ντουμπάι δεν είναι το μόνο τεχνητό νησί που αναδύθηκε από τη θάλασσα αυτόν τον αιώνα. Τα τελευταία 20 χρόνια, πολλά νησιά έχουν χτιστεί για να φιλοξενήσουν τόσο τουρίστες όσο και ευκατάστατους κατοίκους – ειδικά στα κράτη του Αραβικού Κόλπου και στην Κίνα. Σε μια εποχή ανόδου της στάθμης της θάλασσας και αυξημένης δραστηριότητας καταιγίδων, τα νέα νησιά μπορεί να φαίνονται ένα επικίνδυνο εγχείρημα.

Αλλά αυτό δεν πτοεί τις κατασκευαστικές εταιρείες. Ενδεικτικό παράδειγμα, η συνεχιζόμενη επέκταση του Eko Atlantic, ενός συμπλέγματος νησιών με λεωφόρους και πολυώροφα διαμερίσματα που φυτρώνει στα ανοιχτά του παράκτιου Λάγος στη Νιγηρία. Η κυβέρνηση της πόλης ανακοίνωσε πρόσφατα άλλα πέντε τεχνητά νησιά «για να ανοίξει η πόλη», ισχυριζόμενη ότι τα νέα νησιά παράγουν και προσελκύουν πλούτο και έχουν ήδη δημιουργήσει «30.000 νέες θέσεις εργασίας».

Στo πλαίσιo της έρευνάς του για τη συγγραφή του βιβλίου «The Age of Islands», ο γεωγράφος Αλαστερ Μπονέτ επισκέφτηκε κάθε είδους νέους θύλακες που έχουν ανασυρθεί από τη θάλασσα. Οπως περιγράφει στον ιστότοπο Conversation, έμεινε έκπληκτος με το πόσο γρήγορα μπορούν να κατασκευαστούν. Σε ρηχά νερά, η δημιουργία ενός νησιού δεν είναι τεχνικά περίπλοκη: συνήθως, ο βυθός της θάλασσας σε μια ευρεία περιοχή ανυψώνεται και γειώνεται, στη συνέχεια βρέχεται και «χτυπιέται» σε μια σταθερή βάση.

Στο Λάγος, στις χώρες του Κόλπου και σε άλλα σημεία οικοδόμησης νησιών, όπως οι ακτές της κινεζικής νησιωτικής επαρχίας Χαϊνάν, οι κατασκευαστές γνωρίζουν ότι οι δημιουργίες τους πρέπει να προστατεύονται από τη θάλασσα. Η Νιγηρία έχει το Σινικό Τείχος του Λάγος, ένα θαλάσσιο φράγμα που περιέχει περίπου 100.000 τσιμεντόλιθους και υψώνεται εννέα μέτρα πάνω από τη θάλασσα, για την προστασία του Eko Atlantic.

Αλλού ευνοούνται οι πιο μέτριες κατασκευές, συνήθως με τη μορφή τεχνητών υφάλων που σέρνονται και πέφτουν στη θέση τους, δημιουργώντας μια ασπίδα έναντι της θάλασσας. Ομως, όλα αυτά τα νησιά βασίζονται στην ηπειρωτική χώρα απ’ όπου παίρνουν την ενέργεια, το νερό και την τροφή τους. Και το Λάγος είναι μια πόλη με χαμηλό υψόμετρο και μεγάλα του τμήματα κινδυνεύουν από πλημμύρες.

Νεκρές ζώνες

Οι επικριτές των νέων νησιών επισημαίνουν τον όλεθρο που προκαλούν στα παράκτια και ποτάμια συστήματα, μεταβάλλοντας την εναπόθεση και τη διάβρωση ιζημάτων και δημιουργώντας λασπώδεις ζεστές λιμνοθάλασσες που μετατρέπουν τα ζωντανά θαλάσσια περιβάλλοντα σε νεκρές ζώνες. Αυτός είναι ένας από τους λόγους που η κινεζική κυβέρνηση παρενέβη για να σταματήσει την κατασκευή νησιών γύρω από τη Χαϊνάν από τις ακτές της οποίας μπορεί κανείς να δει 11 έργα, μερικά σε πλήρη εξέλιξη, τα περισσότερα σε παύση.

Το μεγαλύτερο και πιο εντυπωσιακό νέο νησί του κόσμου, το Ocean Flower, έχει σχήμα λωτού με κυλιόμενα φύλλα και είναι ήδη γεμάτο με πολυκατοικίες και αλλόκοτη αρχιτεκτονική, συμπεριλαμβανομένων κάστρων ευρωπαϊκού στιλ, μεγαλοπρεπών ξενοδοχείων και πάρκων αναψυχής. Το σχέδιο προέβλεπε την ύπαρξη 28 μουσείων, 58 ξενοδοχείων και το μεγαλύτερο συνεδριακό κέντρο στον κόσμο, κάτι που ακόμα και στον υπερβολικό κόσμο της νησιωτικής δόμησης ακούγεται ακραίο.

Η κατασκευάστρια εταιρεία Evergrande βρίσκεται τώρα αντιμέτωπη με οικονομικά προβλήματα και 39 οικιστικοί πύργοι στο Ocean Flower κρίθηκε ότι παραβίασαν τους περιβαλλοντικούς και σχεδιαστικούς κανονισμούς και διατάχθηκε να κατεδαφιστούν. Πρόσφατα, ήρθαν στο προσκήνιο τα πλωτά νησιά: αγκυροβολημένες πλατφόρμες των οποίων η κατασκευή δεν συνεπάγεται την απόξεση του βυθού της θάλασσας, καθιστώντας τα λιγότερο ενοχλητικά για το θαλάσσιο περιβάλλον. Τα σχέδια για πλωτές πόλεις συνεχίζουν να φουντώνουν.

Μια προσδοκία, το Green Float, υπό την ηγεσία της ιαπωνικής εταιρείας Shimz, αφορά μια πλωτή πόλη του Ειρηνικού σχεδιασμένη να επιπλέει στον Ισημερινό «σαν νούφαρο» και να φιλοξενεί 40.000 ανθρώπους. Το Floating City στις Μαλδίβες σχεδιάζεται σε 500 στρέμματα σε μια διασπορά στενά συνδεδεμένων βραχονησίδων με 5.000 χαμηλές κατοικίες για 20.000 άτομα. Τα πρώτα νησιά του πρότζεκτ έχουν ήδη ρυμουλκηθεί στη θέση τους.

Ο Ολλανδός αρχιτέκτονας του σχεδίου, Koen Olthuis, ελπίζει ότι η Πλωτή Πόλη δεν θα είναι το κτήμα των πλουσίων (σε αντίθεση με τις προαναφερόμενες). Το όραμά του είναι οι απλοί κάτοικοι των Μαλδίβων που έχουν χάσει τα σπίτια τους και τα μέσα διαβίωσης, λόγω της ανόδου της θάλασσας, να βρουν ένα ασφαλές αγκυροβόλιο στην Πλωτή Πόλη.

«Αλλά από ό,τι έχω δει, ο κόσμος των τεχνητών νησιών εξυπηρετεί τους λίγους και όχι τους πολλούς. Η οικοδόμηση νησιών καθοδηγείται από ιδιώτες κατασκευαστές, όχι περιβαλλοντολόγους – ή ακόμα και κράτη. Οι αλλοδαποί ήδη παρακινούνται να αγοράσουν στο Floating City και τους λένε ότι αυτό θα είναι το εισιτήριό τους για άδεια διαμονής στις Μαλδίβες. Ο δεσμός μεταξύ πλούτου και νησιωτικής οικοδόμησης δεν θα σπάσει εύκολα», γράφει ο Μπονέτ.