Τί είναι το φαινόμενο της χιονοκαταιγίδας;

Η χιονοκαταιγίδα είναι ένα σπάνιο είδος καταιγίδας, στην οποία παρατηρούνται τα τυπικά φαινόμενα ηλεκτρικής δραστηριότητας (αστραπές και βροντές), με τη διαφορά ότι η ατμοσφαιρική κατακρήμνιση αποτελείται από χιόνι, αντί για βροχή.

Το φαινόμενο αυτό καταγράφεται κυρίως σε περιοχές με έντονα ανοδικά ρεύματα εντός του ψυχρού τομέα των βαρομετρικών υφέσεων, από το φθινόπωρο ως την άνοιξη, όταν οι θερμοκρασίες επιφάνειας είναι πολύ πιθανό να είναι κοντά ή κάτω από τους 0 °C (32 °F). Κατά τη διάρκεια του φαινομένου, εκτός από την χιονόπτωση, παρατηρείται συχνά και χαλαζόπτωση σε κάποια σημεία της καταιγίδας. Υπάρχουν και άλλες παραλλαγές, με συνηθέστερη το thundersleet, όπου η κατακρήμνιση αποτελείται από χιονόνερο (sleet) αντί για χιόνι (snow).

Τα διαφορετικά είδη χιονοκαταιγίδας

Υπάρχουν συνήθως τέσσερις πιθανές αιτίες και μορφές του φαινομένου:

1. Αστραπές και βροντές μπορεί να τύχει να συμβούν σε μια χιονοθύελλα, με αντίστοιχο μηχανισμό με αυτόν της κανονικής καταιγίδας, λόγω αναταράξεων από την ταυτόχρονη ύπαρξη των οριζόντιων ρευμάτων, κοινώς ανέμων, με τα ισχυρά ανοδικά και καθοδικά ρεύματα, αν και είναι πρακτικώς σπάνιο ενδεχόμενο.
2. Μια κανονική καταιγίδα στην άκρη ενός ψυχρού ή θερμού μετώπου, που μπορεί ή να σχηματιστεί σε μια ψυχρή περιοχή τον χειμώνα ή να προσκρούσει εκ των υστέρων σε ψυχρές αέριες μάζες, οπότε η κατακρήμνιση λαμβάνει την μορφή του χιονιού.
3. Μια βαριά χιονοθύελλα στο άκρο βαρομετρικών υφέσεων που προκαλούν ισχυρά κατακόρυφα ρεύματα, τα οποία δημιουργούν ευνοϊκές συνθήκες για να συμβούν αστραπές και βροντές, όπως φαίνεται στο διπλανό σχεδιάγραμμα.
4. Μια καταιγίδα στην οποία παρατηρείται το φαινόμενο lake effect ή ocean effect, που προκαλείται από ψυχρές αέριες μάζες που διέρχονται πάνω από αρκετά ζεστό νερό λιμνών ή ωκεανών. Με τον τρόπο αυτό δημιουργούνται τέτοιες χιονοκαταιγίδες ιδιαίτερα συχνά στην περιοχή των Μεγάλων Λιμνών.

Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά

Μία μοναδική ιδιότητα της χιονοκαταιγίδας είναι ότι η χιονόπτωση ενεργεί ως ακουστικός συμπιεστής της βροντής, λόγω του ότι εμποδίζει τη διάδοση του ήχου σε μεγάλες αποστάσεις, εντονότερα από τη βροχή. Η βροντή από μια τυπική καταιγίδα, μπορεί να ακούγεται και πάνω από 10 χιλιόμετρα μακριά, ενώ η βροντή από ηλεκτρική δραστηριότητα κατά τη διάρκεια χιονόπτωσης, συνήθως μπορεί να ακούγεται μόνο σε ακτίνα 3 έως 5 χιλιομέτρων από την αστραπή.

Επίσης, αν και θερμοδυναμικά δεν διαφέρει από τα άλλα είδη καταιγίδας, ωστόσο οι κορυφές των καταιγιδοφόρων νεφών (σωρειτομελανίες) φτάνουν συνήθως σε πολύ χαμηλότερα ύψη από τις τυπικές καταιγίδες.

Συχνότητα

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο Μάρτιος είναι ο μήνας αιχμής του σχηματισμού αυτών των καταιγίδων και σύμφωνα με μία σχετική ανάλυση στοιχείων από 204 μετεωρολογικούς σταθμούς, σε διάστημα 30 ετών υπήρξαν μόλις 229 αναφορές φαινομένων ηλεκτρικής δραστηριότητας κατά τη διάρκεια αποκλειστικά χιονόπτωσης. Ωστόσο, όταν οι αναφορές δεν διαχωρίζονται από τουλάχιστον 1.100 χιλιόμετρα απόσταση ή από χρονική διάρκεια 6 ωρών, θεωρούνται επίσημα ως τοπικές αναφορές του ίδιου γεγονότος και ως αποτέλεσμα, θεωρείται ότι συνέβησαν μόλις 191 συμβάντα χιονοκαταιγίδας. Αυτό δίνει κατά μέσο όρο μόλις 6,4 χιονοκαταιγίδες ανά έτος στις ΗΠΑ.

Σε παγκόσμια κλίμακα, οι περιοχές που παρατηρούνται χιονοκαταιγίδες με αξιοσημείωτη συχνότητα, είναι κατά σειρά οι εξής:

• Η περιοχή των Μεγάλων Λιμνών,
• Οι μεσοδυτικές πολιτείες των ΗΠΑ,
• Η Νέα Σκωτία στον Καναδά,
• Τα Βρετανικά Νησιά,
• Η Ιαπωνική Θάλασσα,
• Το όρος Έβερεστ.

Ειδικότερα στην Ελλάδα, το φαινόμενο είναι εξαιρετικά σπάνιο και αυτός είναι και ο λόγος που ο όρος «χιονοκαταιγίδα» δεν έχει απήχηση στην καθημερινότητα, όπου χρησιμοποιείται συνήθως η ανεπίσημη έκφραση «χιόνι με αστραπές και βροντές» από την πρακτική περιγραφή του φαινομένου. Ωστόσο, σε επίπεδο μετεωρολόγων υπάρχει ο επίσημος ελληνικός όρος χιονοκαταιγίδα, από τη μετάφραση του αγγλόφωνου όρου «thundersnow».

Σχετικά αξιοσημείωτη συχνότητα του φαινομένου, παρατηρείται μόνο στην περιοχή των Ιωαννίνων (ιδιαίτερα έντονη εκδήλωση του φαινομένου σημειώθηκε στις 1 Φεβρουαρίου 2012), αν και κατά καιρούς μπορεί να συμβεί σε απρόβλεπτες τοποθεσίες.

Άλλο ένα τέτοιο εντυπωσιακό παράδειγμα στο πρόσφατο παρελθόν ήταν η εκδήλωση χιονοκαταιγίδας μέσα στην Αθήνα, και μάλιστα επί δύο συνεχόμενες ημέρες, στις 29 και 30 Δεκεμβρίου 2016, κατά τη διάρκεια μιας ψυχρής εισβολής με έντονες χιονοπτώσεις και χιονοστρώσεις σε όλη σχεδόν τη χώρα, ακόμα και μέσα στο λεκανοπέδιο της Αθήνας έως και την παραλιακή ζώνη της πρωτεύουσας.

Wikipedia