Μιλώντας για ιστιοπλοΐα, για σκάφος, δεν μπορεί παρά να μην πάει το μυαλό μας στον Éric Tabarly, τον άνθρωπο που, με τη νίκη του στον Single-Handed Trans-Atlantic Race το 1964, ενέπνευσε έναν ολόκληρο λαό να γνωρίσει, να ασχοληθεί και να αγαπήσει τη θάλασσα.
Δεν ήταν μόνο η επικράτηση της Γαλλίας έναντι των Άγγλων σε αυτή την αναμέτρηση, αλλά περισσότερο ίσως η ίδια η θέληση του μεγάλου αυτού ιστιοπλόου που τον κατέστησε έναν πραγματικό θρύλο. Όταν οι αντίπαλοί του έτρεχαν με σκάφη ειδικά σχεδιασμένα για τις ιδιαίτερες ανάγκες αυτού του αγώνα, ο ίδιος συμμετείχε με το Pen Duick 2, ένα σκάφος σχεδιασμένο για πλήρωμα των 8 ατόμων και κατάφερε όχι απλώς να καταλάβει την πρώτη θέση, αλλά να σημειώσει καλύτερο ρεκόρ κατά σχεδόν τρείς ημέρες από τον προκάτοχο Sir Francis Chichester.
Έκτοτε η ιστιοπλοΐα στη Γαλλία γιγαντώθηκε και η χώρα βρίσκεται μέχρι και σήμερα στις υψηλότερες θέσεις παγκοσμίως δημοφιλίας της ιστιοπλοΐας. Παράλληλα βέβαια αναπτύχθηκε και μία τεράστια οικονομία συμβάλλοντας έτσι στην ανάπτυξη πολλών και διαφορετικών περιοχών ανά την επικράτεια.
Όπως ήταν φυσικό, ο μεγάλος αριθμός ασχολούμενων με την ιστιοπλοΐα είχε ως αποτέλεσμα η χώρα να διοργανώνει μερικές από τις σημαντικότερες διοργανώσεις διεθνώς και να αναδεικνύει συνεχώς μερικά από τα μεγαλύτερα ονόματα στον χώρο.
Παράλληλα βέβαια και σε μεγαλύτερο βαθμό αυξήθηκε και η ιδιοκτησία σκαφών από ανθρώπους που απολαμβάνουν το σκάφος ως μέσο αναψυχής.
Αναμφίβολα, λοιπόν, μπορούμε να πούμε ότι όσον αφορά την έννοια σκάφος η Γαλλία είναι μία πραγματικά πρωτοπόρος χώρα.
Στη χώρα μας δυστυχώς, αν και θα έπρεπε η ανάπτυξη του σκάφους – ιστιοπλοϊκού ή άλλου τύπου – να είναι αυτονόητη λόγω της πολυνησίας, της τεράστιας ακτογραμμής και του ιδανικού κλίματος, το σκάφος, η ενασχόληση με τη θάλασσα όχι μόνο δεν αναπτύσσεται και δεν υποστηρίζεται, αλλά μάλλον πολεμάται.
Η νομοθεσία και η φορολογία που το συνοδεύουν λειτουργούν αποτρεπτικά στην απόκτηση ενός σκάφους όσο μικρό και αν είναι ενώ μεγάλη έλλειψη παρουσιάζεται και στις υποδομές. Ακόμα όμως κι όπου αυτές υπάρχουν, σαν να θέλουν να καλύψουν άλλες ανάγκες από αυτές για τις οποίες εξ ορισμού προορίζονται.
Δεν χρειάζεται να είναι κανείς ειδήμονας του κλάδου για να το αντιληφθεί αυτό αφού σε πολλές περιπτώσεις οι μαρίνες φτιάχνονται έχοντας ως κεντρικό στόχο την προσέλκυση επισκεπτών από την ξηρά παρά από τη θάλασσα. Έτσι, πρωταρχικός σκοπός και βαρύτητα δίνεται στις επιχειρήσεις διασκέδασης που τις πλαισιώνουν, όπως πχ μπαρ κι εστιατόρια, παρά στις επιχειρήσεις κι υπηρεσίες που απευθύνονται στους ιδιοκτήτες και τους χρήστες των σκαφών που αποτελούν και τον κατεξοχήν λόγο δημιουργίας μίας μαρίνας.
Όποιος έχει βρεθεί στο Trinité-sur-Mer, τη Μέκκα της ιστιοπλοΐας όπως συχνά αποκαλείται, στην περιοχή Morbihan της Βρετάνης, δεν μπορεί παρά να έχει προσέξει ότι το πρώτο πράγμα που θα συναντάς μπαίνοντας στο λιμάνι είναι οι αφιερωμένες στους μεγάλους ιστιοπλόους της Γαλλίας προβλήτες. Εκεί ο επισκέπτης της μαρίνας έχει την ευκαιρία να περπατήσει και να δεί από κοντά μερικά από τα πιο γρήγορα και σύγχρονα αγωνιστικά σκάφη του κόσμου, να διαβάσει τα μοναδικά κατορθώματα των κυβερνητών τους. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και στη La Rochelle, όπου φιλοξενούνται σκάφη που έχουν λάβει μέρος σε μεγαλύτερους ή μικρότερους αγώνες ακριβώς μπροστά από τα οποία υπάρχει και μία ταμπέλα με την ιστορία του και τα επιτεύγματά του κάθενός ξεχωριστά, ενώ η τουριστική μαρίνα – αυτό που εδώ συχνά αποκαλείται και ως ‘επαγγελματική’ βρίσκεται σε άλλο σημείο της πόλης.
Για να επιστρέψουμε στο Trinité-sur-Mer, ακριβώς πιο δίπλα από τα αγωνιστικά βρίσκονται τα ιδιωτικά και τα επαγγελματικά σκάφη. Οι χώροι που προορίζονται αποκλειστικά και μόνο για τους χρήστες της μαρίνας, τους ταξιδιώτες δηλαδή είτε το σκάφος είναι ιδιωτικό είτε επαγγελματικό, είναι ευκρινώς διακριτοί και κλειστοί προς τους απλούς επισκέπτες.
Για παράδειγμα, υπάρχει ειδικός χώρος parking των οχημάτων για όσους ελλιμενίζουν τα σκάφη τους στη μαρίνα, η είσοδος στον οποίο γίνεται με κάρτα. Τα ντους και οι τουαλέτες, καθώς και ο χώρος στον οποίο ο ταξιδιώτης θα πλύνει τα σκεύη του μετά το ταξίδι βρίσκονται μακριά από τα βλέμματα των απλών επισκεπτών της μαρίνας.
Φανταστείτε να κάθεστε σε ένα όμορφο εστιατόριο μέσα σε μία μαρίνα απολαμβάνοντας το φαγητό σας και ένα ποτήρι καλό κρασί και ακριβώς μπροστά σας να περνά ένας τουρίστας με το σαμπουάν στο χέρι και την πετσέτα στο κεφάλι!
Είναι αυτές οι μικρές λεπτομέρειες που λαμβάνεις υπ’ όψιν όταν ξέρεις πραγματικά σε ποιούς απευθύνεσαι και ποιούς εξυπηρετείς.
Στην Ελλάδα δυστυχώς σε πολλές περιπτώσεις παρατηρούμε ότι ο σχεδιασμός γίνεται με τρόπο που πρωτίστως ικανοποιεί την τέρψη του νεοπλουτισμού και δευτερευόντως τους άμεσα ενδιαφερόμενους.
Οι όμιλοι, όταν φιλοξενούνται σε μία μαρίνα, βρίσκονται στην άκρη ως ξένο σώμα που υπάρχει απλά και μόνο για τον συμβολισμό ενώ τα πιο οικονομικά σκάφη, αυτά που μετά το πέρας και αυτής της δύσκολης οικονομικά συγκυρίας θα μπορούσαν να προσελκύσουν το ενδιαφέρον μεγάλης μερίδας κόσμου, βρίσκονται κρυμμένα πίσω από τις φανταχτερές θαλαμηγούς, τις οποίες εκθέτουμε ως κούκλες στις βιτρίνες αδιαφορώντας πλήρως για την ακόμα μεγαλύτερη ανάγκη για ιδιωτικότητα των ιδιοκτητών τους.
Η ίδια η θάλασσα, το μικρό και μεσαίο σκάφος υποτιμώνται, μπροστά στον αστραφτερό πλούτο που ελάχιστοι μπορούν να απολαύσουν, από τους ίδιους τους ανθρώπους και φορείς που αποτελούν κομμάτι της θαλάσσιας δραστηριότητας.
Μετά αναρωτιόμαστε τί πάει λάθος, γιατί οι ελληνικές θάλασσες δεν γεμίζουν από πανιά χειμώνα-καλοκαίρι; Μα γιατί την χρησιμοποιούμε και την απολαμβάνουμε ξεκάθαρα ως ένα τουριστικό προϊόν που απευθύνεται στους λίγους και τίποτα περισσότερο.
Η θάλασσα όμως είναι ένας τρόπος ζωής που έχει τόσα πολλά να προσφέρει ακόμα και κάτω από αντίξοες συνθήκες. Απόδειξη για αυτό είναι η ανάπτυξη που έχει γνωρίσει στις βόρειες παγωμένες χώρες όπως η Γερμανία, η Σουηδία, η Φινλανδία και η Νορβηγία.
Αν θέλουμε να περηφανευόμαστε ότι είμαστε ένας ναυτικός λαός θα πρέπει να την απολαμβάνουμε για τον πολυδιάστατο χαρακτήρα της και όχι μόνο ως τουριστικό προϊόν κατά τους καλοκαιρινούς μήνες που όπως όλα δείχνουν έχει ξεχαστεί σε μία άλλη δεκαετία.
Για να γίνει όμως αυτό χρειάζεται ολοκληρωμένος σχεδιασμός που θα λαμβάνει υπ’ όψιν όλες τις δυνατότητες ανάπτυξης αλλιώς τείνουμε να γίνουμε μονοθεματικοί και κάποια στιγμή να χάσουμε το ενδιαφέρον πολύ απλά γιατί θα βρεθούν άλλοι που θα το κάνουν καλύτερα από εμάς. Κυρίως όμως χρειάζεται να συνειδητοποιήσουμε ότι το σκάφος δεν είναι και δεν θα έπρεπε να αντιμετωπίζεται ως είδος πολυτελείας.
Ε. Μέντη