Οι δέκα πρώτοι περίπλοι της Γης

Αυτό που σήμερα για ένα γρήγορο πλοίο είναι υπόθεση περίπου δύο μηνών, πριν ακριβώς πέντε αιώνες, ήταν κάτι που φάνταζε ως ακατόρθωτο σε ένα Κόσμο που ακόμη το μεγαλύτερο του μέρος ήταν ανεξερεύνητο. Ο Περίπλους της Γης. Σε αυτό το κείμενο, θα αναφέρουμε τις δέκα πρώτες ναυτικές αποστολές που ολοκλήρωσαν τον γύρο του Κόσμου με τα εξής κριτήρια:  η ολοκλήρωση του κάθε περίπλου της Γης να έχει γίνει στο λιμάνι από το οποίο αναχώρησε η κάθε αποστολή, να έχει γίνει εξολοκλήρου μέσω της θάλασσας (δηλαδή να μην έχει διανυθεί κάποια χερσαία απόσταση που μπορεί να παρεμβάλλεται μεταξύ δύο θαλασσών) και ανεξαρτήτως των αριθμό των πλοίων που συμμετείχαν στην κάθε αποστολή, να έχει επιστρέψει έστω και ένα.

Ας δούμε τις δέκα (συν μία) πρώτες εξερευνητικές αποστολές που περιέπλευσαν την Γη.

1. Το 1519 ο Μαγγελάνος αναχώρησε από την Ισπανία με πέντε πλοία και 270 άνδρες. Ο σκοπός του δεν ήταν ποτέ να πραγματοποιήσει τον πρώτο περίπλου της Γης αλλά να ανακαλύψει τον δυτικό θαλάσσιο δρόμο προς τα Νησιά των Μπαχαρικών μέσω της Αμερικής. Όταν έφτασε στις Φιλιππίνες, σκοτώθηκε σε μια μάχη με τους Ιθαγενείς. Το ένα από τα πλοία που είχαν απομείνει, το Βικτόρια στο οποίο πλοίαρχος ήταν ο Σεμπαστιάν Ελκάνο, αντί να ακολουθήσει τον δρόμο της επιστροφής μέσω το Ειρηνικού Ωκεανού, επέστρεψε μέσω του Ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδας. Ο Ελκάνο έφτασε στην Ισπανία το 1522 με μόλις 18 μέλη από την αποστολή. Αυτοί οι άνδρες ήταν οι πρώτοι που περιπλεύσαν την Γη.
2. Το 1577, ο Φράνσις Ντρέικ αναχώρησε από την Αγγλία με πέντε πλοία, εξουσιοδοτημένος από την Βασίλισσα Ελισάβετ την Πρώτη να επιτεθεί στις Ισπανικές αποικίες της Αμερικής που βρίσκονταν στην πλευρά του Ειρηνικού και να επιστρέψει μέσω κάποιου περάσματος βόρεια της Αμερικής το οποίο θα ανακάλυπτε ο ίδιος. Ο Ντρέικ, έγινε ο πρώτος Άγγλος που πέρασε τον Πορθμό του Μαγγελάνου. Αφού λεηλάτησε τις Ισπανικές αποικίες, αναζητώντας το βόρειο πέρασμα, έφτασε μέχρι τις ακτές της Καλιφόρνια. Το πέρασμα όμως δεν βρέθηκε και έτσι, έχοντας μείνει ένα πλοίο, αποφάσισε να επιστρέψει στην Αγγλία μέσω του Ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδας για να αποφύγει την σύλληψη του από τα Ισπανικά Πλοία. Επέστρεψε τον Σεπτέμβριο του 1580. Ο Ντρέικ, ήταν ο πρώτος θαλασσοπόρος που πραγματοποίησε εξολοκλήρου τον περίπλου της Γης, αφού στον περίπλου του Μαγγελάνου, ο Μαγγελάνος σκοτώθηκε.
3. Τον Ιούλιο του 1586, ο Άγγλος κουρσάρος Τόμας Κάβεντις, έχοντας αποφασίσει να επαναλάβει τον περίπλου του Ντρέικ, αναχώρησε από την Αγγλία με τρία πλοία. Αφού λεηλάτησε της Ισπανικές αποικίες των δυτικών ακτών της Αμερικής, διέπλευσε τον Ειρηνικό Ωκεανό και μέσω του Ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδας επέστρεψε στην Αγγλία τον Σεπτέμβριο του 1588. Ο περίπλους του Κάβεντις, ήταν ο πρώτος προγραμματισμένος περίπλους της Γης, καθώς οι δύο προηγούμενοι προέκυψαν κατά την διάρκεια των εξορμήσεων.
4. Το 1598, ο Ολλανδός Ολίβιερ φαν Νουρτ, αναχώρησε με τέσσερα πλοία από το Ρότερνταμ, με σκοπό να επιτεθεί στις Ισπανικές κτίσεις του Ειρηνικού και να αρχίσει το εμπόριο με την Κίνα και τα Νησιά των Μπαχαρικών. Αφού πέρασε τον Πορθμό του Μαγγελάνου, έφτασε στις Φιλιππίνες έχοντας χάσει δύο από τα πλοία του κατά τον διάπλου του Ειρηνικού. Με τα άλλα δύο, έστησε ένα ορμητήριο στις Φιλιππίνες από όπου εξαπέλυε επιθέσεις και κούρσευε τα Ισπανικά Πλοία. Όταν μετά από μια ναυμαχία οι Ισπανοί κατέλαβαν το ένα από τα πλοία του, ο Φαν Νουρτ αποφάσισε να επιστρέψει στην Ολλανδία μέσω του Ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδας όπου και έφτασε τον Αύγουστο του 1601 με μόλις 45 από τους 248 άνδρες που ακολούθησαν την αποστολή.

5. Ο Γιόρις φαν Σπίλμπεργεν, ήταν εκείνος που πραγματοποίησε τον πέμπτο περίπλου της Γης και τον δεύτερο για τους Ολλανδούς. Έχοντας αναλάβει μια παρόμοια αποστολή με εκείνη του Φαν Νουρτ, αναχώρησε το 1614 από την Ολλανδία, πέρασε τον Πορθμό του Μαγγελάνου και επιτέθηκε στις Ισπανικές αποικίες. Έπειτα, διέπλευσε τον Ειρηνικό, με προορισμό τις Νήσους Μαριάνες, τις Φιλιππίνες και τς Μολούκες. Από εκεί επέστρεψε στην Ολλανδία μέσω του Ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδας όπου και έφτασε το 1617.
6. Το 1623, ο Ολλανδός Ζακ Λ’ Ερμίτε αναχώρησε από την Ολλανδία ως Ναύαρχος του Στόλου του Νασάου, απαρτιζόμενος από έντεκα πλοία. Αποστολή του ήταν να επιτεθούν στην Ισπανική αποικία του Καγιάο στις ακτές του Περού, να εκδιώξουν τους Ισπανούς και να ιδρύσουν εκεί μια δική τους αποικία. Ο Λ’Ερμίτε, έφτασε στο Καγιάο μέσω του Ακρωτηρίου Χορν αλλά πέθανε κατά την πολιορκία του Καγιάο από σκορβούτο. Οι Ολλανδοί εισέβαλαν στο λιμάνι αλλά δεν κατάφεραν να δημιουργήσουν μια δική τους αποικία. Έτσι, ο αντικαταστάτης του Λ’Ερμίτε, Γκιν Χούιγκεν Σχάπενχαμ, κατεύθυνε τον στόλο δυτικά, και μέσω των Νησιών των Μπαχαρικών, της Μπατάβια όπου την διοίκηση του στόλου ανέλαβε ο Βίτε ντε Βιθ, οι Ολλανδοί επέστρεψαν στην χώρα τους το 1626 έχοντας ολοκληρώσει τον τρίτο τους περίπλου της Γης.
7. Το 1708, ο Άγγλος κουρσάρος Γουντ Ρότζερς, αναχώρησε από την Αγγλία με δύο πλοία με σκοπό να επιτεθεί στα Ισπανικά πλοία που θα συναντούσε και να τα λεηλατήσει. Αφού πέρασε στον Ειρηνικό Ωκεανό μέσω του Περάσματος του Ντρέικ και εκτέλεσε την αποστολή του με επιτυχία, επέστρεψε στην Αγγλία το 1711 μέσω της Ασίας και της Αφρικής, ολοκληρώνοντας τον τρίτο Αγγλικό περίπλου της Γης. Στην αποστολή εκείνη, συμμετείχε ως πλοηγός ο Ουίλιαμ Ντάμπιερ ο οποίος με την ολοκλήρωση εκείνου του ταξιδιού, είχε γίνει ο πρώτος άνθρωπος στην Ιστορία που έκανε τον γύρω του Κόσμου τρεις φορές. Τις δύο από αυτές όμως, όπως και σε εκείνη του Γουντ Ρότζερς, δεν ηγήθηκε κάποιας αποστολής ενώ την μία που είχε αναλάβει να εξερευνήσει τις ακτές της Αυστραλίας, ναι μεν έφερε εις πέρας την αποστολή του αλλά το πλοίο του αχρηστεύτηκε στο Νησί της Αναλήψεως ώστε από εκεί να επιστρέψει στην Αγγλία ως ναυαγός με άλλο διερχόμενο πλοίο.
8. Το 1740, ο Βρετανός Τζορτζ Άνσον, απέπλευσε από την Αγγλία με έξι πολεμικά πλοία και δύο εμπορικά που μετέφεραν προμήθειες, με σκοπό για ακόμη μια φορά την επίθεση στις Ισπανικές αποικίες. Κατά την δράση του στον Ειρηνικό, κατάφερε να αιχμαλωτίσει ένα από τα Ισπανικά γαλιόνια που μετέφεραν χρυσά νομίσματα και μπαχαρικά από την Μανίλα με προορισμό το Περού για να περάσουν από εκεί στις ανατολικές ακτές της Αμερικής και να πάνε στην Ισπανία. Ο Άνσον επέστρεψε στην Αγγλία το 1744 μέσω του Ινδικού Ωκεανού. Οι απώλειες της αποστολής ήταν βαριές αφού από τους 1854 άνδρες που ακολούθησαν την αποστολή, επέστρεψαν 188 ενώ από τα οχτώ πλοία, επέστρεψε μόλις ένα. Τα κέρδη όμως που απέφεραν τα λάφυρα ήταν τόσα, ώστε το ταξίδι αυτό να θεωρηθεί ως μία μεγάλη επιτυχία.
9. Το 1764, ο Βρετανός Τζον Μπάιρον αναχώρησε από την Αγγλία με το πλοίο Ντόλφιν. Η αποστολή του ήταν να βρει ένα μέρος στον Νότιο Ατλαντικό όπου οι Βρετανοί θα μπορούσαν να δημιουργήσουν μια ναυτική βάση από όπου με τα πλοία τους θα μπορούσαν να παρακολουθούν τα περάσματα από και προς τον Ειρηνικό Ωκεανό, και να εξερευνήσει τον Ειρηνικό Ωκεανό με σκοπό την ανακάλυψη νέων άγνωστων χωρών. Ο Μπάιρον, κατέλαβε τα Νησιά Φόλκλαντ για την δημιουργία της ναυτικής βάσης, ενώ ανακάλυψε κάποια από τα νησιά του Ειρηνικού ωκεανού. Επέστρεψε στην Αγγλία το 1766 έχοντας γίνει ο πρώτος θαλασσοπόρος που περίπλευσε την Γη σε λιγότερο από δύο χρόνια (23 μήνες).
10. Όταν ο Τζον Μπάιρον επέστρεψε στην Αγγλία, παρέδωσε την πλοιαρχία του Ντόλφιν στον Σάμιουελ Ουόλις. Δύο μήνες μετά την επιστροφή του Μπάιρον, τον Αύγουστο του 1766, ο Ουόλις απέπλευσε συνοδευόμενος από ένα ακόμη πλοίο, το Σουάλοου, στο οποίο πλοίαρχος ήταν ο Φίλιπ Κάρτερετ, με σκοπό την εξερεύνηση του Ειρηνικού Ωκεανού. Αφού πέρασε τον Πορθμό του Μαγγελάνου, εξαιτίας μιας καταιγίδας, τα δύο πλοία έχασαν την οπτική τους επαφή και δεν ξανασυναντήθηκαν. Ο Ουόλις, συνέχισε την εξερεύνηση του Ειρηνικού, ανακαλύπτοντας σειρά από ατόλες και μικρά νησιά, με κυριότερο το νησί Ταϊτή. Επέστρεψε στην Αγγλία τον Μάιο του 1768, πραγματοποιώντας τον πιο σύντομο περίπλου της Γης μέχρι τότε (21 μήνες), ενώ το πλοίο Ντόλφιν μόλις είχε γίνει το πρώτο πλοίο που περίπλευσε την Γη δύο φορές.

Έναν χρόνο μετά, ολοκληρώθηκε και ο πρώτος Γαλλικός περίπλους της Γης υπό τον Λουί ντε Μουγκενβίλ, μέσω του οποίου η Ζανέ Μπαρέ, έγινε η πρώτη γυναίκα που έκανε τον γύρο του Κόσμου.

Σε αυτή την λίστα, μπορούμε να διακρίνουμε τα εξής εντυπωσιακά:

Το χρονικό διάστημα από την αναχώρηση της εξερευνητικής αποστολής του Μαγγελάνου μέχρι την ολοκλήρωση και του δέκατου περίπλου, είναι σχεδόν δυόμισι αιώνες (για την ακρίβεια 247 έτη).

Στις δύο πρώτες εξερευνήσεις, ο περίπλους της Γης δεν ήταν προαποφασισμένος. Απλώς προέκυψε.
Ο πρώτος περίπλους της Γης, αν και έγινε από τους Ισπανούς, την διοίκηση της αποστολής την είχε αναλάβει ο Πορτογάλος Μαγγελάνος. Ο επόμενος περίπλους της Γης που πραγματοποίησαν οι Ισπανοί, έγινε δυόμισι αιώνες μετά, από τον Τοσκανό Αλεσάντρο Μαλασπίνα (1786 -1788) ενώ ο πρώτος Ισπανός που πραγματοποίησε εξολοκλήρου τον πρώτο περίπλου της Γης, ήταν ο Ιγνάθιο Μαρία δε Άλαβα, ο οποίος αναχώρησε από την Ισπανία το 1795 για να επιστρέψει οχτώ χρόνια αργότερα αφού η αποστολή του ήταν να οργανώσει τις Ισπανικές αποικίες στις Φιλιππίνες.

Οι Ισπανοί, μετά τον πρώτο περίπλου που πραγματοποίησαν, είχαν γίνει η κύρια αφορμή για τους επόμενους εφτά που ακολούθησαν αφού οι αποικίες τους αποτελούσαν στόχο από τους εχθρούς τους Άγγλους και Ολλανδούς.

Οι έξι από τις δέκα πρώτες αποστολές που περιπλεύσαν την Γη, πραγματοποιήθηκαν από τους Άγγλους ενώ οι τρεις, από τους Ολλανδούς. Οι Πορτογάλοι, αν και πρωτοπόροι στις ναυτικές εξερευνήσεις, ως αυτοκρατορία, δεν πραγματοποίησαν ποτέ τον περίπλου της Γης.

Πηγή