Επιστήμονες από τέσσερα ερευνητικά κέντρα και Πανεπιστήμια ενώνουν τις δυνάμεις τους στο πλαίσιο του έργου «Μετρητής Νωπότητας ψαριών» – “FRESQO”.
Της Κατερίνας Μυλωνά
Ο καταναλωτής πηγαίνει στην ψαραγορά και όχι σπεύδουν να διαφημίσουν ότι τα προϊόντα τους.. «σπαρταράνε».
Όμως, πώς μπορεί ο κόσμος να διασφαλίσει πως στο πιάτο του σερβίρεται ένα ψάρι που όντως αλιεύτηκε λίγα 24ωρα πριν;
Επιστήμονες από τέσσερα ερευνητικά κέντρα και Πανεπιστήμια ενώνουν τις δυνάμεις τους στο πλαίσιο του έργου «Μετρητής Νωπότητας ψαριών» – “FRESQO”. Μέσα από μία φωτογραφία, μπορεί κανείς να ξεχωρίσει κατά πόσο τα ψάρια είναι όντως φρέσκα! Ήδη, μπορεί να εφαρμοστεί στα εξής ψάρια: γόπα, φαγκρί, κουτσομούρα, λυθρίνι, σαρδέλα, μπακαλιάρο, κολιό, τσιπούρα και λαβράκι.
Το έργο έχει κατά αποκλειστικότητα χρηματοδοτηθεί από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα ΑΛΙΕΙΑΣ & ΘΑΛΑΣΣΑΣ 2014 – 2020 (Καινοτομία στην Αλιεία) με συνολικό προϋπολογισμό 478.000 ευρώ, με εταίρους το Ερευνητικό Κέντρο ‘Αθηνά’ ως συντονιστή, το ΕΛΚΕΘΕ, το Ινστιτούτο Πληροφορικής του ΙΤΕ και το Τμήμα Αλιείας και Υδατοκαλλιεργειών της Σχολής Γεωπονικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Πατρών.
Η μέθοδος του FRESQO αποτελεί μια μέθοδο εκτίμησης της φρεσκότητας των ψαριών σε πραγματικό χρόνο. Περιλαμβάνει τη λήψη φωτογραφιών με μια πολύ ευαίσθητη, υπερφασματική, κάμερα, τη σύγκρισή τους με μια βάση δεδομένων και την επεξεργασία μέσω τεχνητής νοημοσύνης για να αποφανθεί για τις αλλαγές που συμβαίνουν κατά την αποθήκευση και τη σταδιακή μείωση της φρεσκότητας.
Η κα Ελένη Πετρά, συνεργαζόμενη ερευνήτρια, συντονίστρια του έργου, από το ΕΚ Αθηνά, τονίζει στο Cretalive πως βασικό πλεονέκτημα του έργου είναι πως ελέγχεται η ποιότητα του αλιεύματος χωρίς να ερχόμαστε σε επαφή μαζί του, έτσι δεν υπάρχει ο κίνδυνος να το καταστρέψουμε.
Ο Δρ. Γρηγόρης Τσαγκατάκης, συνεργαζόμενος ερευνητής του ΙΠ-ΙΤΕ, εξηγεί πως χρησιμοποιείται η υπερφασματική απεικόνιση, ώστε μέσα από τη ειδική φωτογραφία που λαμβάνεται, το σύστημα να «βλέπει» πέρα από αυτά που το ανθρώπινο μάτι μπορεί να δει. Η όλη διαδικασία γλιτώνει τους επαγγελματίες από κόστος, χρήμα και χρόνο.
Ο Δρ. Κρίτων Γρηγοράκης, Δ/ντής Ερευνών στο Ινστιτούτο Θαλάσσιας βιολογίας, Βιοτεχνολογίας και Υδατοκαλλιεργειών (ΙΘΑΒΒΥΚ) του ΕΛΚΕΘΕ, εξηγεί πως μπορεί να αποτελέσει ένα ευαίσθητο, αξιόπιστο και αντι-κειμενικό εργαλείο τόσο για τους μηχανισμούς ελέγχου, όσο και για τις ιχθυόσκαλες, τον ίδιο τον ψαρά αλλά και τον καταναλωτή. Στόχος είναι η χρήση του να μην περιοριστεί στα ελληνικά σύνορα.
Ο κ. Σάββας Μ. Νικολιδάκης, Περιβαλλοντολόγος Ωκεανογράφος Ιχθυολόγος συμμετέχων στην ομάδα συλλογής και καταγραφής των αλιευμάτων από το ΕΛΚΕΘΕ, εξηγεί πως στόχος του εγχειρήματος είναι η πιστοποίηση της νωπότητας των αλιευμάτων οδηγώντας τους επαγγελματίες του χώρου έμμεσα στην βελτιστοποίηση των τρόπων συλλογής και φύλαξης των αλιευμάτων πριν εκείνα καταλήξουν στο τραπέζι του καταναλωτή.
Το σύστημα εκπαιδεύτηκε με χιλιάδες καταγραφές ψαριών, από τη στιγμή που αλιεύονται μέχρι, πολύ απλά, να μπαγιατέψουν. Έτσι, μπορεί να αναγνωρίσει πότε ένα ψάρι είναι φρέσκο και πότε όχι.
Σε σύγκριση με αντίστοιχες λύσεις (άλλες άμεσες μεθόδους εκτίμησης της φρεσκότητας) που έχουν κυκλοφορήσει στο παρελθόν, τα πλεονεκτήματα του FRESQO είναι ότι αποτελεί μια πιο ευαίσθητη μέθοδο, δηλαδή, αναγνωρίζει πιο εύκολα τις μεταβολές στο προϊόν ενώ, όπως τονίστηκε, δεν έρχεται σε επαφή με το ψάρι και, κατά συνέπεια, δεν το καταστρέφει ούτε το αλλοιώνει.
Ο κύριος στόχος του ερευνητικού έργου, το οποίο ολοκληρώθηκε στις 3 Νοεμβρίου, ήταν η ποσοτικοποίηση και εκτίμηση της νωπότητας των ψαριών με αντικειμενικούς όρους. Έτσι σχεδιάστηκε και αναπτύχθηκε η συγκεκριμένη διάταξη FRESQO. Η πειραματική πορεία ανάπτυξης της μεθόδου FRESQO περιλάμβανε τη συσχέτιση με τις κλασικές υπάρχουσες μεθόδους ελέγχου της φρεσκότητας με τις αισθήσεις (οργανοληπτικός έλεγχος φρεσκότητας), καθώς και με τις φυσικοχημικές και μικροβιολογικές μεταβολές που συμβαίνουν στο ψάρι κατά τη διαδικασία χαλάσματός του. Αυτή η διαδικασία αποτελεί τη βαθμονόμηση της μεθόδου. Η βαθμονόμηση (calibration) ως γνωστόν πραγματοποιείται γίνεται για συγκεκριμένα είδη ψαριών και απαιτεί μια εκτεταμένη σειρά πειραματικών μετρήσεων και επαληθεύσεων για κάθε ψάρι (είδος) και περιοχή εξαλίευσης (προέλευση). Συνήθως, οι υπάρχουσες ταχείες μέθοδοι αποδίδουν μόνο για συγκεκριμένα είδη (species specific) για τα οποία έχουν εξειδικευτεί.
Το έργο FRESQO αντιμετωπίζει αποτελεσματικά αυτή την αδυναμία και προσφέρει μία υποδομή η οποία μπορεί να μας δώσει με μεγάλη ακρίβεια ένδειξη της νωπότητας σε 9 κύρια εμπορεύσιμα είδη. Η μεθοδολογία και η υποδομή έτσι όπως έχει σχεδιαστεί μπορεί να λειτουργήσει σε οποιοδήποτε είδος ψαριού με βάση την “εμπειρία του” στα προηγούμενα είδη.
Το τελικό αποτέλεσμα είναι ένα φορητό, εύχρηστο και ταχύτατο αναλυτικό εργαλείο/υποδομή το οποίο θα μας παρέχει αξιόπιστη εκτίμηση της νωπότητας για όλα τα ψάρια.
Σημειώνεται πως η ομάδα του έργου προκρίθηκε στην πεντάδα που θα χρηματοδοτηθεί για την υλοποίηση του πιλοτικού της προγράμματος με την υποστήριξη της Google, στο πλαίσιο του προγράμματος Proof of Concept του Κόμβου Μεταφοράς Τεχνολογίας SCIENCE AGORA.