Χωροκατακτητικά είδη από όλο τον κόσμο που μεταφέρονται στα κύτη των πλοίων, απειλούν το παρθένο θαλάσσιο οικοσύστημα της Ανταρκτικής. Αυτό είναι το συμπέρασμα μιας νέας μελέτης που παρακολουθεί ερευνητικά, αλιευτικά και τουριστικά σκάφη τα οποία επισκέπτονται τακτικά την προστατευόμενη περιοχή.
Η μελέτη αποκάλυψε ότι πλοία από 1.500 λιμάνια σε όλο τον κόσμο επισκέπτονται την Ανταρκτική.
«Τα πλοία αυτά ταξιδεύουν σε όλο τον κόσμο», εξήγησε η επικεφαλής ερευνήτρια, Άρλι ΜακΚάρθι στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ.
«Αυτό σημαίνει ότι τα χωροκατακτητικά είδη θα μπορούσαν να βρίσκονται οπουδήποτε στον κόσμο. Αυτά τα μη ενδημικά είδη μπορούν να αλλάξουν εντελώς ένα οικοσύστημα», τόνισε.
«Μπορούν να δημιουργήσουν εντελώς νέα ενδιαιτήματα που θα δυσκόλευαν τα ζώα της Ανταρκτικής να βρουν το δικό τους μέρος για να ζήσουν».
Οι επιστήμονες λένε ότι χρειάζονται πιο αυστηρά μέτρα για να διασφαλιστεί ότι τα πλοία δεν μεταφέρουν είδη που θα μπορούσαν να διαταράξουν τα εύθραυστα ενδιαιτήματα της Ανταρκτικής. Για την πραγματοποίηση της μελέτης, η ερευνητική ομάδα της Βρετανικής Έρευνας Ανταρκτικής (British Antarctic Survey) και το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, χρησιμοποίησαν δορυφορικά δεδομένα και διεθνείς βάσεις δεδομένων ναυτιλίας, για να υπολογίσουν τον όγκο της κίνησης στην Ανταρκτική και την προέλευση όλων αυτών των πλοίων.
«Αυτό που μας εξέπληξε πραγματικά ήταν ότι δεν έχουν μόνο ένα λιμάνι στο οποίο πηγαινοέρχονται», δήλωσε η επιστήμονας.
Αντίθετα, η παγκόσμια κίνηση των πλοίων συνδέει τα κατά τα άλλα απομονωμένα μέρη της Ανταρκτικής, με περισσότερα από 1.500 λιμάνια σε όλο τον κόσμο.
Οποιοδήποτε θαλάσσιο είδος που μπορεί να προσκολληθεί στο κύτος του πλοίου και να επιβιώσει στο ταξίδι προς την Ανταρκτική θα μπορούσε να αποτελέσει απειλή για το οικοσύστημα της περιοχής. Τα μύδια, οι αχιβάδες, τα καβούρια και τα φύκια, προκαλούν ιδιαίτερη ανησυχία στους ερευνητές, επειδή προσκολλώνται στο κύτος του πλοίου, προκαλώντας «βιολογική ρύπανση».
Τα μύδια, για παράδειγμα, μπορούν να επιβιώσουν στα πολικά ύδατα και να εξαπλωθούν εύκολα, απειλώντας τη θαλάσσια ζωή στο βυθό. Το φιλτράρισμά τους στο νερό μεταβάλλει τη θαλάσσια τροφική αλυσίδα, αλλά και τη χημεία του νερού γύρω τους.
«Αυτό είναι το τελευταίο μέρος στον κόσμο όπου δεν έχουμε θαλάσσια χωροκατακτητικά είδη», εξήγησε η ΜακΚάρθι. «Έτσι εξακολουθούμε να έχουμε την ευκαιρία να το προστατεύσουμε».
«Τα ιθαγενή είδη της Ανταρκτικής έχουν απομονωθεί τα τελευταία 15-30 εκατομμύρια χρόνια», εξήγησε ο καθηγητής Ντέιβιντ Άλντριτζ από το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ. Αυτό καθιστά τα χωροκατακτητικά είδη, μια από τις μεγαλύτερες απειλές για τη βιοποικιλότητα της.
«Η πιθανότητα να χάσεις ένα είδος που είναι εντελώς μοναδικό είναι πολύ μεγαλύτερη στην Ανταρκτική», τόνισε ο καθηγητής Λόιντ Πεκ από τη Βρετανική Έρευνα Ανταρκτικής.
Τουριστική κίνηση
Ο τουρισμός ρυθμίζεται στην περιοχή και τα τουριστικά πλοία πρέπει να ακολουθούν πρωτόκολλα βιοασφάλειας. Όμως η μελέτη αυτή αποκάλυψε ότι ο τουρισμός αντιπροσωπεύει το 67% των επισκέψεων σε περιοχές της Ανταρκτικής (ακολουθούμενη από την έρευνα, η οποία αντιπροσωπεύει το 21% και την αλιεία, 7%).
Σύμφωνα με τη Διεθνή Ένωση Τουριστικών Πρακτόρων της Ανταρκτικής, την περίοδο 2019/20 επισκέφθηκαν την περιοχή περισσότεροι από 70.000 άνθρωποι. Και ενώ ο κλάδος έχει διαταραχθεί από την πανδημία, ο αριθμός αυτός αυξάνεται σταθερά από τότε που οι πρώτες μερικές εκατοντάδες επισκέπτες από τη Χιλή και την Αργεντινή έφτασαν στα νησιά South Shetland τη δεκαετία του 1950.
Πρόκειται για μια αύξηση, λένε οι ερευνητές, που έχει και άλλες συνέπειες.
«Οπουδήποτε πηγαίνουν αυτά τα πλοία, βλέπουμε άλλου είδους ανθρώπινες επιπτώσεις στο περιβάλλον, είτε πρόκειται για απόβλητα, ρύπανση, συγκρούσεις με άγρια ζώα, ή ηχορύπανση», ανέφερε η ερευνήτρια στο BBC News.
Ο Πεκ δήλωσε ότι ο τουρισμός στην Ανταρκτική είναι και θετικός και αρνητικός. «Αποτελούν μεγάλο μέρος του αριθμού των επισκέψεων στην ήπειρο και επομένως θα μπορούσαν να φέρουν μη ενδημικά είδη. Ωστόσο οι τουριστικοί πράκτορες ενδιαφέρονται πολύ για το περιβάλλον και λαμβάνουν πολλά μέτρα ασφαλείας», πρόσθεσε.
Η Βρετανική Έρευνα Ανταρκτικής χρησιμοποιεί σκύλους-ανιχνευτές για την αναζήτηση αρουραίων ή ποντικιών σε ερευνητικά σκάφη Γενικότερα, τα μέτρα βιοασφάλειας για την προστασία της Ανταρκτικής -όπως ο καθαρισμός των σκαφών- επικεντρώνονται επί του παρόντος σε μια μικρή ομάδα αναγνωρισμένων λιμανιών εισόδου της Ανταρκτικής.
Δεδομένου όμως ότι η εν λόγω μελέτη αποκάλυψε ότι πολύ περισσότερα λιμάνια σε όλο τον κόσμο συνδέονται με την περιοχή, η Βρετανική Έρευνα Ανταρκτικής ζητά «βελτιωμένα πρωτόκολλα βιοασφάλειας» και μέτρα προστασίας του περιβάλλοντος για την προστασία των υδάτων της Ανταρκτικής.